Εσείς έχετε δει ποτέ το πρόσωπο του Ιησού σε ένα κομμάτι του τοστ, ή όραμα με τον Elvis στον καφέ σας; Μην ανησυχείτε, είναι μια απολύτως φυσιολογική αντίδραση, σύμφωνα με νέα μελέτη. Το να βλέπουμε πρόσωπα σε άψυχα αντικείμενα, είναι φαινόμενο γνωστό ως παρειδωλία και παρόλο που το φαινόμενο είναι συχνό, ελάχιστα έχει γίνει γνωστό το γιατί συμβαίνει αυτό, μέχρι τώρα. Ερευνητές στον Καναδά ανέλυσαν τις αντιδράσεις του εγκεφάλου όταν βλέπουμε πρόσωπα σε μοτίβα και ανακάλυψαν την αντίδραση η οποία παρουσιάζεται στο μετωπιαίο και οπτικό φλοιό.

• Το να βλέπουμε πρόσωπα και μοτίβα σε άψυχα αντικείμενα είναι φαινόμενο γνωστό ως παρειδωλία

• Το φαινόμενο είναι συχνό, αλλά λίγα είναι γνωστά σχετικά με το γιατί συμβαίνει

• Οι ερευνητές ανέλυσαν τις αντιδράσεις του εγκεφάλου, όταν βλέπουμε πρόσωπα σε κάποιο μοτίβο• Η αντίδραση προέρχεται από το μετωπιαίο φλοιό και ταξιδεύει στον οπτικό φλοιό

• Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί έτσι, ώστε να αναγνωρίζουν το σχήμα του προσώπου, λόγω της σημασίας του στις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις.

Τι είναι η παρειδωλία?

Παρειδωλία είναι η ψυχολογική αντίδραση του να βλέπουμε πρόσωπα και άλλα σημαντικά και αντικείμενα καθημερινής χρήσης σε τυχαία ερέθισμα. Είναι μια μορφή αποφανίας, στην οποία οι άνθρωποι βλέπουν μοτίβα ή συνδέσεις μεταξύ τυχαίων, ασύνδετων δεδομένων. Έχουν υπάρξει πολλές περιπτώσεις, όπου οι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι βλέπουν θρησκευτικές εικόνες σε απρόσμενα μέρη, ιδιαίτερα πρόσωπα θρησκευτικών προσωπικοτήτων. Τα περισσότερα περιλαμβάνουν εικόνες του Ιησού, της Παναγίας και την λέξη Αλλάχ. Για παράδειγμα, τον Σεπτέμβριο του 2007, ένας κάλος δέντρου που έμοιαζε με μαϊμού, οδήγησε τους πιστούς στην Σιγκαπούρη να αποτίσουνε φόρο τιμής στο θεό μαϊμού. Ένα άλλο διάσημο παράδειγμα ήταν όταν εμφανίστηκε το πρόσωπο της Παναγίας σε ένα ψημένο σάντουιτς με τυρί. Εικόνες του Ιησού έχουν εντοπιστεί ακόμη και μέσα στο καπάκι ενός βάζου και σε μια πατάτα.

Ερευνητές στον Καναδά ανέλυσαν τομογραφίες εγκεφάλου και συμπεριφορικές αντιδράσεις όταν βλέπουμε πρόσωπα, «όπως ο Ιησούς », σε άψυχα αντικείμενα. Ανακάλυψαν πως το φαινόμενο, γνωστό ως παρειδωλία, προέρχεται από το μετωπιαίο και οπτικό φλοιό. Καινοτόμες τοστιέρες επιτρέπουν στους χρήστες να δημιουργήσουν το δικό τους Ιησού πάνω στο τοστ στο σπίτι τους, όπως απεικονίζεται παραπάνω.

Το φαινόμενο έχει γίνει πλέον τόσο εμβληματικό, που οι εταιρείες παράγουν φρυγανιέρες και άλλες συσκευές που σας επιτρέπουν να προσθέσετε ιερές εικόνες, ή εικόνες του Elvis πάνω στο τοστ. «Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι πρέπει κάποιος να μην είναι διανοητικά φυσιολογικός, ώστε να βλέπει αυτούς τους τύπους εικόνων και γι αυτό τα άτομα που αναφέρουν αυτό το φαινόμενο, συχνά γελοιοποιούνται», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής καθηγητής Kang Lee ι από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο. «Αλλά τα ευρήματά , υποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι βλέπουν συχνά ανύπαρκτα χαρακτηριστικά, επειδή τα ο ανθρώπινος εγκέφαλοσ είναι μοναδικά προγραμματισμένος να αναγνωρίζει πρόσωπα, έτσι ώστε ακόμη και όταν υπάρχει μόνο μια μικρή ένδειξη χαρακτηριστικών προσώπου, ο εγκέφαλος την ερμηνεύει αυτόματα ως πρόσωπο,» συνέχισε ο καθηγητής Lee. Στην πρώτη μελέτη του είδους της, οι ερευνητές ανέλυσαν τομογραφίες εγκεφάλου και συμπεριφορικές αποκρίσεις στην θέαση προσώπων και μοτίβων γραμμάτων από 20 άνδρες, ηλικίας μεταξύ 18 και 25.

Κατά την εξέταση των δύο μοτίβων, ο μετωπιαίος εγκεφαλικός φλοιός του κάθε συμμετέχοντα, απέστειλε σήματα στον οπίσθιο οπτικό φλοιό, ο οποίος βελτίωσε αυτό που κοιτούσε προσπαθώντας να ερμηνεύσει το ερέθισμα.

Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές ανέλυσαν τομογραφίες εγκεφάλου, όπως απεικονίζονται παραπάνω, 20 ανδρών ηλικίας μεταξύ 18 και 25. Κατά την εξέταση των δύο μοτίβων, ο μετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου του κάθε συμμετέχοντα έστελνε σήματα στον οπίσθιο οπτικό φλοιό τα οποία στη συνέχεια ενίσχυαν αυτό που έβλεπε το άτομο, ώστε να προσπαθήσει να ερμηνεύσει το ερέθισμα.Αυτό υποδηλώνει ότι αυτά τα «οράματα» δεν είναι μέρος της φαντασίας του θεατή, ή δεν προκαλούνται από δυσλειτουργία/ανωμαλία του εγκεφάλου – αντίθετα είναι μια βασική φυσική αντίδραση.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι οι άνθρωποι μπορεί να δουν διαφορετικές εικόνες ανάλογα με το τι περιμένουν να δουν, το οποίο με τη σειρά του ενεργοποιεί συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τέτοιες εικόνες.Εάν τους πουν πως ένα αντικείμενο εμπεριέχει πρόσωπο, τότε θα αναζητήσουν το σχήμα του προσώπου, παρόμοια όπως με τα γράμματα – ακόμα και όταν αυτά δεν υφίστανται.

Για παράδειγμα, το να βλέπουνε τον «Ιησού σε τοστ» αντανακλά τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και τον ενεργό ρόλο που παίζει ο μετωπιαίος φλοιός στην οπτική αντίληψη.

Το φαινόμενο συμβαίνει εδώ και δεκαετίες. Το 1976 η NASA έστειλε δύο διαστημικά σκάφη που ονομάζονταν Viking 1 και Viking 2 στον Άρη. Και τα δύο διαστημόπλοια τράβηξαν φωτογραφίες από την επιφάνεια του πλανήτη και τα έστειλαν πίσω στους επιστήμονες της NASA στη Γη. Μία εικόνα, η οποία ελήφθη στις 25 Ιουλίου του 1976 από το Viking 1, έδειξε κάτι που έμοιαζε με πρόσωπο πάνω στα βράχια, όπως απεικονίζεται παραπάνω.

«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η ανθρώπινη επεξεργασία πρόσωπου έχει μια ισχυρή συνιστώσα η οποία μέσω αισθητηριακών πληροφοριών και με την παραμικρή ένδειξη χαρακτηριστικών, μπορεί να οδηγήσει στην ερμηνεία της εικόνας ως πρόσωπο.

«Αυτή η τάση να ανιχνεύουμε πρόσωπα σε αμφίβολες οπτικές πληροφορίες, είναι ιδιαίτερα προσαρμοστική, δεδομένης της ύψιστης σημασίας των προσώπων στην κοινωνική ζωή μας και το υψηλό κόστος που προκύπτει από την αποτυχία στο να εντοπίσουμε ένα πραγματικό πρόσωπο.»

Η έρευνα διεξήχθη από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τορόντο, του Πανεπιστημίου Jiaotong του Πεκίνου, του Πανεπιστημίου Xidian, και του Ινστιτούτου Αυτοματισμού της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών.

Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Cortex.

Μετάφραση: Χρυσούλα Καλουδάκη

Επιμέλεια: Ομάδα διαχείρησης μέσων της ΠΕΟΟ

Πηγή: peoo.gr/