Μορφές
Ο καταρράκτης μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητος. Στους επίκτητους κατατάσσονται οι εξής:

1. Γεροντικός
2. Νεανικός (εμφάνιση κατά την ενηλικίωση )
3. Προγεροντικός (εμφάνιση στη μέση ηλικία )
4. Παθολογικοί, οι οποίοι οφείλονται σε οφθαλμολογικές παθήσεις ( Ραγοειδίτιδα, Ετεροχρωμική ιριδοκυκλίτιδα Fuchs, εκφυλιστικές παθήσεις όπως υψηλή μυωπία, μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια, πρωτοπαθής ατροφία της ίριδας)
5. Καταρράκτες από συστηματικά νοσήματα π.χ μυοτονική δυστροφία, ατοπική δερματίτιδα.
6. Καταρράκτες από μεταβολικά νοσήματα π.χ σακχαρώδης διαβήτης, υπασβεστιαιμία, γαλακτοζαιμία, ηπατοφακοειδής εκφύλιση(νόσος Wilson)
7. Καταρράκτες από φάρμακα π.χ κορτιζόνη μυωτικά κολλύρια
8. Καταρράκτες τραυματικοί
9. Καταρράκτες από φυσικά αίτια π.χ υψηλή θερμοκρασία, ακτινοβολία, ηλεκτροπληξία.

Συγγενής καταρράκτης
Όταν ο καταράκτης είναι παρόν κατά τη γέννηση ή όταν εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της ζωής του ατόμου ονομάζεται συγγενής.Ποσοστό 25% των συγγενών καταρρακτών μεταδίδονται κληρονομικά.60% των περιπτώσεων είναι αγνώστου αιτιολογίας.Τα υπόλοιπα αίτια είναι:

- Ιογενείς λοιμώξεις του εμβρύου (ερυθρά, μεγαλοκυτταροϊος, έρπητας ζωστήρας, ιος της παρωτίτιδας)
- Μικροβιακές, παρασιτικές λοιμώξεις (σύφιλη, τοξόπλασμα)
- Λήψη φαρμάκων από τη μητέρα κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης)
- Ακτινοβολία της περιοχής της πυέλου της μητέρας στο πρώτο τρίμηνο
- Μεταβολικά νοσήματα μητέρας ή του εμβρύου π.χ σακχαρώδης διαβήτης μητέρας, γαλακτοζαιμία εμβρύου
- Χρωμοσωμικές ανωμαλίες π.χ σύνδρομο Down

Η διάγνωση και η αντιμετώπιση του συγγενούς καταρράκτη θα πρέπει να γίνεται τους πρώτους μήνες της ζωής για να έχουμε καλύτερο οπτικό αποτέλεσμα. Ο ετερόπλευρος καταρράκτης θα πρέπει να χειρουργηθεί γρήγορα και να γίνει διόρθωση του άφακου οφθαλμού μέσα στις πρώτες 6-8 εβδομάδες ζωής. Ο αμφοτερόπλευρος καταρράκτης έχει πιο καλή πρόγνωση, πρέπει όμως και αυτός να χειρουργείται μέσα στους 4-6 πρώτους μήνες ζωής.

Γεροντικός καταρράκτης
Αποτελεί τη συχνότερη μορφή καταρράκτη.Συνήθώς εμφανίζεται μετά την ηλικία των 65 ετών ως φυσιολογική εξέλιξη της γήρανσης του ατόμου.

Διακρίνεται σε 3 μορφές, ανάλογα με τον εντοπισμό των θολώσεων, το φλοιώδη, τον πυρηνικό και τον οπίσθιο υποκαψικό ή κυπελλοειδή.

Χαρακτηριστικό σύμπτωμα του γεροντικού καταρράκτη είναι η προοδευτική μείωση της όρασης χωρίς πόνο.Ανάλογα με τη μορφή του καταρράκτη μπορεί να εμφανιστεί όψιμη μυωπία ή θάμβος της όρασης στο έντονο φως ή δυσκολία της όρασης στο σκοτάδι.

Θεραπεία
Η θεραπεία του καταρράκτη είναι χειρουργική και συνίσταται στην αφαίρεση του καταρρακτικού φακού και στην τοποθέτηση ενδοφακού.Τα είδη των εγχειρήσεων είναι:

1. Ενδοπεριφακική εξαίρεση (αφαιρείται ο φακός με το πρόσθιο και το οπίσθιο περιφάκιο και τοποθετείται ενδοφακός προσθίου θαλάμου).

2. Εξωπεριφακική αφαίρεση του καταρράκτη κατά την οποία διατηρείται το οπίσθιο περιφάκιο και τοποθετείται ενδοφακός οπισθίου θαλάμου (υπάρχουν διάφορα υλικά κατασκευής ενδοφακών π.χ σιλικόνης, ακρυλικοί) ώστε να μη χρειαστεί μετεγχειρητικά μεγάλη διαθλαστική διόρθωση.

3. Φακοθρυψία κατά την οποία γίνεται θρυμματισμός και αφαίρεση του πυρήνα και του φλοιού του καταρρακτικού φακού με συσκευή υπερήχων διατηρώντας άθικτο το οπίσθιο περιφάκιο.

Στην εγχείρηση καταρράκτη η χορήγηση αναισθησίας γίνεται είτε τοπικά, με τη χρήση οφθαλμικού αναισθητικού κολλυρίου, είτε με παραβόλβια αναισθητική ένεση.

Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στην περίπτωση παιδικού καταρράκτη η χειρουργική επέμβαση είναι διαφορετική απ'ότι στους ενήλικες.

Εξωπεριφακική αφαίρεση
Με μια ειδική βελόνη, τον κυστεοτόμο, εισερχόμαστε στον πρόσθιο θάλαμο και αφαιρούμε το πρόσθιο περιφάκιο.Κάνουμε τομη περίπου 10mm στο σκληροκερατοειδές όριο, διανοίγουμε τον πρόσθιο θάλαμο και ακολουθεί η έκθλιψη του πυρήνα του φακού.Στη συνέχεια αφού γίνει καθαρισμός των μαζών του φλοιού του φακού τοποθετείται ενδοφακός οπισθίου θαλάμου.

Φακοθρυψία
Μέσω μικρής τομής γίνεται η αφαίρεση του προσθίου περιφακίου με ειδικό κυστεοτόμο (καψουλόρηξη), στη συνέχεια διευρύνεται η τομή, περίπου στα 3mm και εισέρχεται ο στυλεός της συσκευής των υπερήχων. Αφού γίνει ο θρυμματισμός και η απορρόφηση του πυρήνα αναρροφούνται τα υπολλείματα του φλοιού και τοποθετείται, μέσω μικρής τομής, αναδιπλούμενος ενδοφακός οπισθίου θαλάμου, ο οποίος θα εκπτυχθεί μετά την είσοδό του στον οφθαλμό.

Επιπλοκές
Οι κυριότερες διεγχειρητικές επιπλοκές είναι η ρήξη του οπισθίου περιφακίου (αντιμετωπίζεται κατά τη διάρκεια της εγχείρησης), η μαζική χοριοειδική αιμορραγία, η οποία είναι πολύ σοβαρή επιπλοκή. Τις πρώτες μετεγχειρητικες μέρες μπορεί να εμφανιστεί αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, οίδημα κερατοειδούς, πρόπτωση ίριδας(σπάνια), διαφυγή απο το τραύμα (πολύ σπάνια,οφείλεται σε κακή συρραφή) και οξεία βακτηριακή ενδοφθαλμίτιδα. Η οξεία βακτηριακή ενδοφθαλμίτιδα είναι πολύ σοβαρή επιπλοκή, εμφανίζεται με συχνότητα 1 στις 1000 εγχειρήσεις και για τη θεραπεία απαιτείται έντονη αντιβιοτική αγωγή τοπικά και συστηματικά. Είναι δυνατον η ενδοφθαλμίτιδα να έχει όψιμη έναρξη και μακρόχρονη πορεία.

Η πιο συχνή επιπλοκή, η οποία εμφανίζεται μήνες μετά την εγχείρηση είναι η θόλωση του οπισθίου περιφακίου, η οποία αντιμετωπίζεται με σχάση του περιφακίου με laser. Οψιμες μετεγχειρητικές επιπλοκές μπορεί να είναι η αντίδραση στα ράμματα, η εκτόπιση του φακού, η φυσαλιδώδης κερατοπάθεια (συχνότερη παλαιότερα, λόγω μη εξελιγμένων χειρουργικών τεχνικών), το κυστεοειδες οίδημα της ωχράς (μπορεί να υποχωρήσει χωρίς θεραπεία ή μπορει να χρειαστεί φαρμακευτική θεραπεία με κορτικοστεροειδή και αντιφλεγμονώδη), η ανάπτυξη επιθηλιακών κυττάρων στον πρόσθιο ημιμόριο και τέλος η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, η οποία συμβαίνει όταν υπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες.


Συγγραφέας: Σάββας Σπίνος, Οφθαλμίατρος

Πηγή: http://www.care.gr/post/804/katarraktis